Wolontariat według Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO)
Wolontariat trudno jest opisać jedną, uniwersalną definicją. Wiąże się to z tym, że różne kraje posiadają różne definicje prawne wolontariatu. W różnych miejscach istnieją też zwyczajowo przyjęte i funkcjonujące w języku potocznym definicje. Polska nie jest pod tym względem wyjątkiem.
Próbę znalezienia uniwersalnej definicji podjęła ILO – Międzynarodowa Organizacja Pracy przy okazji prac nad publikacją „Manual on the Measurement of Volunteer Work”, czyli podręcznika pokazującego w jaki sposób mierzyć wolontariat. Podręcznikiem tym inspirują się między innymi duże agendy statystyczne w badaniach dotyczących wolontariatu.
Międzynarodowa Organizacja Pracy starała się znaleźć wartości lub zasady wspólne dla wielu definicji, pozwalające poznać, że dane działanie jest wolontariatem. Według ILO wolontariat:
Wymaga pracy
Oznacza to, że obejmuje działania, które wytwarzają towary, usługi, które wnoszą coś potencjalnie wartościowego dla ich odbiorców.
Jest bezpłatny
Wolontariat z definicji to praca bez wynagrodzenia i rekompensaty, w gotówce lub w naturze. Jednak niektóre formy rekompensaty pieniężnej lub rzeczowej mogą być nadal możliwe bez naruszania tej zasady.
Przykładami takiej rekompensaty mogą być różnego typu nagrody i podarunki, które otrzymują wolontariusze jako podziękowanie za wolontariat. W dużych, międzynarodowych projektach wolontariusze mają ponadto zapewnione zakwaterowanie, wyżywienie oraz w niektórych programach wolontariatu także kieszonkowe.
Nie jest to obowiązkowy
Działalność wolontariuszy musi obejmować istotny element wyboru. Osoby angażują się w te działania dobrowolnie, bez prawnego obowiązku lub innego przymusu.
Obowiązek społeczny, taki jak presja rówieśników, presja rodzicielska lub oczekiwania grup społecznych, nie sprawia jednak, że działanie to jest obowiązkowe.
Obejmuje zarówno wolontariat „bezpośredni” jak i wolontariat „organizacyjny”
Wolontariat bezpośredni, to wolontariat prowadzony bezpośrednio na rzecz innych gospodarstw domowych lub innych osób.
Wolontariat „organizacyjny” to wolontariat wykonywany na rzecz lub za pośrednictwem instytucji lub organizacji.
W Polsce istnieje podział na wolontariat bezpośredni i organizacyjny, a więcej o tym powiemy w kolejnych lekcjach.
Nie obejmuje pracy wykonywanej bez wynagrodzenia dla członków własnego gospodarstwa domowego wolontariusza
Wolontariat wymaga, aby działania były skierowane do osób, z którymi nie łączą nas więzi rodzinne czy koleżeńskie.
Obejmuje wolontariat we wszystkich typach środowisk instytucjonalnych
Oznacza to, że wolontariat może być organizowany w różnych podmiotach, niezależnie od formy ich działania. Na przykład organizacjach pozarządowych, instytucjach rządowych i samorządowych, w określonych warunkach w firmach prywatnych oraz innych podmiotach.
Nie ogranicza zakresu wolontariatu do konkretnego beneficjenta
Wolontariat nie zależy od rodzaju beneficjenta, korzystającego czy odbiorcy działań wolontariusza. Może być prowadzony z korzyścią dla szeregu organizacji i celów, w tym na przykład na rzecz ludzi, środowiska, zwierząt, szerszej społeczności itp.
Te cechy wolontariatu przewijają się przez różne lokalne i narodowe definicje. Pozwalają naprawdę skutecznie zweryfikować, czy daną czynność możemy zakwalifikować jako wolontariat, czy wchodzi ona w inny zakres działań społecznych.
Bazując na tych cechach Międzynarodowa Organizacja Pracy zaproponowała definicję wolontariatu:
Nieodpłatna praca nieobowiązkowa; to znaczy, że ludzie poświęcają nieodpłatnie czas na czynności wykonywane za pośrednictwem organizacji lub bezpośrednio na rzecz innych osób poza ich własnym gospodarstwem domowym.
Jest to najszersza definicja wolontariatu, którą możemy nazwać globalną.
Jednak ze względu na tło kulturowe, zwyczaje, obowiązujące prawo, czy powszechnie akceptowane zasady, definicja wolontariatu może wyglądać różnie w różnych krajach.